Cập nhật tiêu chuẩn siêu âm mối hàn mới nhất

Tiêu chuẩn siêu âm mối hàn là hệ thống quy định kỹ thuật nhằm đảm bảo chất lượng và độ an toàn của mối hàn trong các công trình cơ khí, xây dựng và công nghiệp. Việc tuân thủ tiêu chuẩn siêu âm mối hàn giúp phát hiện sớm các lỗi, nâng cao độ bền kết cấu và đảm bảo an toàn vận hành. Cập nhật ngay các tiêu chuẩn siêu âm mối hàn mới nhất trong bài viết này.

Tiêu chuẩn siêu âm mối hàn

Tiêu chuẩn quốc gia mới nhất về thử nghiệm siêu âm mối hàn tại Việt Nam là TCVN 6735:2018, tương đương với ISO 17640:2017. Tiêu chuẩn này thay thế cho phiên bản trước đó, TCVN 6735:2000, vốn dựa trên BS 3923-1:1986.

Phạm vi áp dụng:

TCVN 6735:2018 quy định các kỹ thuật thử siêu âm bằng tay cho các liên kết hàn nóng chảy ở vật liệu kim loại có chiều dày từ 8 mm trở lên, có sự suy giảm siêu âm thấp (đặc biệt là do sự tán xạ), trong khoảng nhiệt độ từ 0 °C đến 60 °C. Tiêu chuẩn này chủ yếu áp dụng cho các liên kết hàn thấu hoàn toàn, trong đó cả vật liệu hàn và vật liệu cơ bản đều là thép ferit.

Nội dung chính:

• Mức thử nghiệm: Tiêu chuẩn quy định bốn mức thử nghiệm (A, B, C và D), mỗi mức tương ứng với một xác suất phát hiện khuyết tật khác nhau. Hướng dẫn về việc lựa chọn các mức thử nghiệm A, B và C được cung cấp trong Phụ lục A của tiêu chuẩn. Mức thử nghiệm D được sử dụng cho các ứng dụng đặc biệt và chỉ áp dụng khi được quy định cụ thể trong tài liệu kỹ thuật.
• Phương pháp đánh giá: Tiêu chuẩn cho phép đánh giá các khuyết tật dựa trên hai phương pháp:
  • Đánh giá chủ yếu dựa vào chiều dài và biên độ âm dội của khuyết tật.
  • Đánh giá dựa trên mô tả đặc tính và định kích cỡ của khuyết tật bằng kỹ thuật di chuyển đầu dò.

Thông tin yêu cầu trước khi thử nghiệm:

Trước khi tiến hành thử nghiệm, người thực hiện cần xác định và quy định rõ các hạng mục sau:

• Phương pháp cài đặt mức tham chiếu.
• Phương pháp sử dụng để đánh giá các khuyết tật.
• Các mức chấp nhận.
• Mức thử nghiệm.
• Giai đoạn chế tạo và vận hành tại đó thử nghiệm sẽ được tiến hành.

Quy trình siêu âm mối hàn

Quy trình kiểm tra siêu âm mối hàn là một phương pháp thử nghiệm không phá hủy (NDT) sử dụng sóng siêu âm để phát hiện các khuyết tật bên trong mối hàn và vật liệu cơ bản. Phương pháp này cần dựa trên tiêu chuẩn siêu âm mối hàn để giúp xác định vị trí, kích thước và loại khuyết tật mà không gây hại đến cấu trúc của vật liệu.

Các bước chính trong quy trình kiểm tra siêu âm mối hàn bao gồm:

Chuẩn bị bề mặt:

Làm sạch bề mặt mối hàn và khu vực xung quanh để đảm bảo tiếp xúc tốt giữa đầu dò và vật liệu. Việc mài nhẵn mối hàn có thể cần thiết để loại bỏ các nguồn gây nhiễu.

Lựa chọn thiết bị và đầu dò:

Chọn đầu dò phù hợp dựa trên độ dày và loại vật liệu. Ví dụ, đầu dò tần số 4-5 MHz thường được sử dụng cho vật liệu dày từ 8-50 mm, trong khi đầu dò 2 MHz phù hợp cho vật liệu dày trên 50 mm.
Hiệu chuẩn thiết bị:

Sử dụng mẫu chuẩn để hiệu chuẩn thiết bị, đảm bảo độ chính xác trong việc phát hiện và đo lường khuyết tật.

Tiến hành kiểm tra:

• Kiểm tra với đầu dò thẳng: Phát hiện các khuyết tật như tách lớp hoặc nứt trong kim loại cơ bản.
• Kiểm tra với đầu dò góc: Phát hiện các khuyết tật trong mối hàn bằng cách quét toàn bộ vùng hàn và vùng ảnh hưởng nhiệt (HAZ) từ cả hai phía và trên cả hai bề mặt.

Đánh giá và phân tích kết quả:

Phân tích các tín hiệu phản xạ để xác định loại, vị trí và kích thước của khuyết tật. So sánh kết quả với các tiêu chuẩn chấp nhận/loại bỏ để đưa ra kết luận về chất lượng mối hàn.

Lập báo cáo:

Ghi chép chi tiết về quy trình kiểm tra, thiết bị sử dụng, kết quả phát hiện và đánh giá khuyết tật.

Lưu ý khi siêu âm mối hàn

Khi siêu âm mối hàn, bạn cần lưu ý những điểm như sau:

Chuẩn bị bề mặt kiểm tra

Bề mặt mối hàn và vùng xung quanh cần được làm sạch, loại bỏ bụi bẩn, dầu mỡ, xỉ hàn hoặc lớp sơn để đảm bảo tiếp xúc tốt giữa đầu dò và vật liệu. Trong trường hợp bề mặt quá thô ráp, bạn cần mài nhẵn để giảm nhiễu tín hiệu và tăng độ chính xác của phép đo.

Lựa chọn thiết bị và đầu dò phù hợp

Việc lựa chọn đầu dò phải phù hợp với loại mối hàn và độ dày vật liệu cần kiểm tra. Đối với các khuyết tật dạng tách lớp, nên sử dụng đầu dò thẳng có góc 0°, trong khi đầu dò góc (45°, 60°, 70°) sẽ phù hợp hơn để phát hiện rỗ khí, nứt hoặc thiếu ngấu trong mối hàn. Ngoài ra, cần sử dụng chất tiếp âm phù hợp để tăng khả năng truyền sóng siêu âm và giảm thiểu mất năng lượng trong quá trình kiểm tra.

Hiệu chuẩn thiết bị trước khi kiểm tra

Trước khi tiến hành kiểm tra, thiết bị siêu âm phải được hiệu chuẩn để đảm bảo kết quả đo lường chính xác. Việc hiệu chuẩn được thực hiện bằng cách sử dụng mẫu chuẩn có độ dày tương đương với vật liệu thực tế. Đồng thời, kỹ thuật viên cần kiểm tra độ nhạy và độ chính xác của thiết bị nhằm phát hiện kịp thời bất kỳ sai lệch nào có thể ảnh hưởng đến kết quả kiểm tra.

Thực hiện quét kiểm tra đúng phương pháp

Khi tiến hành siêu âm, cần quét toàn bộ vùng mối hàn và vùng ảnh hưởng nhiệt (HAZ) từ nhiều góc độ khác nhau để không bỏ sót khuyết tật. Việc di chuyển đầu dò phải thực hiện với tốc độ phù hợp, đảm bảo quét đầy đủ bề mặt cần kiểm tra. Nếu phát hiện tín hiệu bất thường, kỹ thuật viên cần thay đổi góc đầu dò hoặc vị trí quét để xác nhận chính xác hơn.

Xác định và đánh giá khuyết tật chính xác

Kết quả siêu âm cần được phân tích cẩn thận để tránh nhầm lẫn giữa tín hiệu phản xạ từ khuyết tật và nhiễu nền. Sau khi phát hiện các tín hiệu bất thường, kỹ thuật viên phải xác định vị trí, kích thước và loại khuyết tật theo tiêu chuẩn kỹ thuật như TCVN 6735:2018 hoặc ISO 17640:2017. Trong trường hợp khuyết tật nghiêm trọng, có thể kết hợp với các phương pháp kiểm tra không phá hủy khác như chụp X-quang hoặc kiểm tra từ tính để đánh giá chính xác hơn.

Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả kiểm tra

Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến độ chính xác của phương pháp siêu âm mối hàn. Nhiệt độ vật liệu quá cao hoặc quá thấp có thể làm thay đổi vận tốc sóng siêu âm, dẫn đến sai lệch kết quả. Ngoài ra, hình dạng mối hàn cũng có thể gây phản xạ sóng không mong muốn, ảnh hưởng đến độ chính xác khi xác định khuyết tật. Đặc biệt, trình độ và kinh nghiệm của kỹ thuật viên đóng vai trò quan trọng trong việc đọc và phân tích tín hiệu siêu âm một cách chính xác.

Việc tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn siêu âm mối hàn giúp đảm bảo quá trình kiểm tra siêu âm mối hàn đạt độ chính xác cao, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo an toàn trong các công trình công nghiệp. Hãy theo dõi ngay Nam Vượng để có thêm các kiến thức hay nhất về ngành hàn cắt.